کد مطلب:51656 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » متفرقه

حق چيست آن را تعريف نماييد.

حق امري است اعتباري كه بر كسي (لهُ) بر ديگري (عليه) وضع ميشود.اين حق ممكن است ريشه واقغي داشته باشد, يعني در مفهوم آن _ به عنوان يك مفهوم اعتباري و حقوقي _ وجود يا عدم ريشه واقعي ملحوظ نيست. البته ما معتقديم كه همه احكام شرعي داراي مصالح و مفاسد واقعي هستند و بر اساس همان مصالح و مفاسد, اعتبار ميشوند.
در اين تعريف به سه عنصر بر ميخوريم:
كسي كه حق براي اوست (من له الحق).
كسي كه حق بر اوست (من عليه الحق).
آنچه متعلّق حق است.
كسي كه حق براي اوست گاهي يك تن است, چنانچه در حق شوهر نسبت به زن, صاحب حق يكي بيش نيست, و گاهي دو يا سه يا چند تن و حتي همه افراد يك جامعه است, مثل حقي كه همه مسلمانان نسبت به اراضي مفتوح العنوه دارند و گاهي اساسا صاحب حق شخص حقيقي نيست, بلكه شخصيت حقوقي دارد مانند حقوقي كه دولت دارد, درست است كه عنوان اعتباري دولت قائم به كابينه و اعضاي آن يعني رييس دولت و هيات وزراست, لكن اين عنوان به لحاظ شخص آنها نيست, بلكه به لحاظ مقام و منصبشان ميباشد, اعضاي يك كابينه تا زماني كه در مقامات خود و مناصب خود باقيند از حقوق خاص دولت استفاده ميكنند و هنگاميكه آن مقامات را –به هر علتي –از دست دادند, حق بهره برداري از آن حقوق خاص را از دست ميدهند و آن را به اعضاي جديد كابينه ميسپارند. ميبينيم كه رفت و آمد اعضاي كابينه حقوق دولت را دستخوش تغيير و زوال نميسازد.تنها اين حقوق از گروهي به گروه ديگر انتقال مييابد؛ اين خود نشانه آن است كه در ((حقوق دولت)) اشخاص حقوقي صاحب حقند, نه اشخاص حقيقي.
در اين گونه موارد –كه صاحب حق شخصيت حقوقي دارد- فقهاي ما تعبير ((جهت)) را به كار ميبرند و ميگويند: ((اين حق از آن جهت است)) گاهي نيز ذي حق اصلاً انسان نيست, مثلاً ممكن است كه براي مسجدي حقي قايل شوند و بگويند: اين مسجد حريميدارد و تا فاصله چند متري اطرافش نبايد كسي مزاحم آن شود.
همين سخنان در باره ((كسي كه حق بر اوست)) نيز صادق است.

---

معارف قرآن ج9
آيت الله مصباح يزدي